Gebarentaal in video's op Scribit.Pro: dit komt er allemaal bij kijken
Gebarentaal is de moedertaal van dove en slechthorende mensen. Het heeft een eigen grammatica en in elk land is gebarentaal verschillend. Om video's ook toegankelijk te maken voor mensen die gebarentaal als moedertaal hebben, werkt Scribit.Pro samen met verschillende (dove) gebarentolken waarmee we gebarenvertalingen filmen voor een green screen. Maar hier komt stiekem nog best wat bij kijken. Ellen Both, die voor Scribit.Pro al meerdere video's vertolkte, vertelt hoe het maken van een gebarenvertaling in zijn werk gaat.
Ellen werkt inmiddels al elf jaar als Tolk Nederlandse Gebarentaal en Nederlands ondersteund met Gebaren. Ze tolkt onder andere bij kerkdiensten, conferenties, vergaderingen, maar ook bij begrafenissen, trouwerijen en op scholen. Daarnaast houdt ze zich bezig met muziektolken. Voor Scribit.Pro tolkt ze vooral informatieve video's. Een kijkje in de werkdag van een gebarentolk.
Studio film-klaar maken
Voor het opnemen van video's heeft Ellen thuis haar eigen studio. 'Hier vindt het gehele proces van het vertolken plaats: van de voorbereiding tot alles klaarzetten, en van het opnemen tot het uiteindelijke toesturen,’ vertelt Ellen. Een goede voorbereiding is volgens haar erg belangrijk. 'Ik zet alle lampen klaar. Daarvoor heb ik tape op de grond geplakt, zodat ik precies weet welke lamp waar moet staan en waar de camera moet staan.'
Ellen vervolgt: 'Voor de video's voor Scribit.Pro gebruik ik een green screen dat ik aan de muur hang. Dat zorgt ervoor dat ik bij het editen makkelijk kan worden uitgeknipt en vóór de video geplakt kan worden.' Scribit.Pro kiest ervoor gebarenvertalingen naast de bronvideo te vertonen. Hierdoor is de gebarenvertaling beter zichtbaar en kan tegelijkertijd de originele video nog goed worden gevolgd. De gebarenvideo wordt verwerkt tot een extra videobestand, die als extra keuze wordt aangeboden onder de gebarenknop.
Video voorbereiden en filmen
Nadat alles film-klaar is, begint het voorbereiden van de video. Ellen: ‘Hierbij bekijk ik de video een keer volledig, zo weet ik wat er langskomt. Vervolgens kijk ik ‘m nogmaals. Als ik een woord hoor waarvan ik het gebaar niet weet, pauzeer ik de video en zoek ik het officiële gebaar op. Hiervoor gebruik ik het Gebarencentrum (gebarencentrum.nl). Daar vind je het Van Dale Basiswoordenboek Nederlandse Gebarentaal. Bestaat er nog geen gebaar voor een bepaalde terminologie, dan bedenk ik er zelf één waarmee ik het woord het beste kan overbrengen.’
Na de voorbereiding kan het echte filmen beginnen. 'Van tevoren probeer ik alle gebaren zo goed mogelijk in mijn hoofd te krijgen,' zegt Ellen. Een video opnemen lukt uiteindelijk na de tweede of derde take. 'Soms gaat het zo snel dat ik over mijn vingers struikel. Maar bij de twee of drie keer heb ik gevoel bij de snelheid en wat de gebaren zijn.’
Het opnemen neemt behoorlijk wat tijd in beslag. Ellen: 'Een video van vijf minuten kost me ongeveer twee uur, inclusief alle voorbereidingen.' Volgens haar is de informatiedichtheid in een video hierbij ook een belangrijke factor: 'Soms praat iemand heel rustig, waardoor je denkt dat het makkelijk te tolken is. Maar dan kom ik erachter dat diegene in korte tijd heel veel informatie overbrengt. Als tolk is het dan echt drie keer zo hard werken.'
Zo min mogelijk fouten maken
‘Je loopt bij het tolken altijd een zin of twee achter. Dove mensen zijn dat gewend. Ik moet namelijk eerst een zin horen voordat ik hem kan omzetten in de juiste zinsvolgorde,’ aldus Ellen. Een zin in Nederlandse Gebarentaal is anders dan een zin in 'normale' Nederlandse grammatica. 'Ik ga naar huis' wordt in Nederlandse Gebarentaal 'Ik huis gaan'. Ellen: ‘Ik laat ook niet altijd alle woorden terugkomen. Ik luister naar de betekenis en vertaal wat overgebracht moet worden. Daarom moet je dus altijd even wachten.’
Uiteindelijk is het volgens Ellen het belangrijkste om in de video zo min mogelijk fouten te maken. ‘Als ik live aan het tolken ben, kan ik ingrijpen op het moment dat ik wat heb gemist. In een video kan dat niet, want het is gewoon wat het is. Het kost daardoor meer voorbereiding en oefentijd om in die snelheid te komen zonder te veel fouten te maken. In een video van vijf minuten is het de bedoeling dat alle informatie wordt overgebracht. Ik kan het verhaal niet zomaar ineens onderbreken.’