‘Ik herontdek de tv-programma’s uit mijn kindertijd, dit keer mét ondertiteling.’

Even voorstellen

Anja is 34 jaar en woont in Leidschendam. Ze werkt als kok bij Central Park in Voorburg, een restaurant dat afgelopen april een Michelinster kreeg toebedeeld. Naast haar horecabaan beheert en onderhoudt Anja ook websites. Omdat Anja 13 weken te vroeg geboren is en er sprake was van zuurstofgebrek tijdens de bevalling, is ze slechthorend. In haar vrije tijd onderneemt Anja graag iets met vrienden die net als zij slechthorend zijn. Ook tennissen doet ze graag, maar door haar volle agenda zit een wekelijks sportmoment met een vast tennismaatje er even niet in.

Wat kijk je graag?

‘Om rust te vinden naast mijn hectische baan, kijk ik regelmatig een film of een serie. Thuis gebruik ik streamingdiensten zoals Videoland, HBO Max, Netflix, Disney+ en NPO Start. Af en toe vind ik het ook leuk om naar de bioscoop te gaan. Ik bezoek dan Engelstalige films en maak gebruik van gewone, ‘vertalende’ ondertiteling. Ook de Subcatch app, waarmee je via je telefoon of tablet ondertiteling voor doven en slechthorenden ontvangt bij de getoonde film, heb ik weleens gebruikt. Ik was ook aanwezig bij de lancering van de app.’

‘Nu pas ontdek ik wat ik als kind allemaal heb gemist bij televisie zonder ondertiteling of hoorhulpmiddelen.’

Wat was een prettige, toegankelijke kijkervaring?

‘Ik vind het heel fijn dat bijvoorbeeld Netflix en Videoland nu vaak ook ondertiteling voor doven en slechthorenden aanbieden bij Nederlandse films en series. Zo herontdek ik bijvoorbeeld kinderprogramma’s van vroeger, die daar nu op te vinden zijn met ondertiteling. Toen ik jong was, was er nog geen technische oplossing voor doven en slechthorenden bij televisieprogramma’s. Er bestonden nog geen hoorhulpmiddelen als solo-apparatuur of streamers (die verzender en ontvanger direct met elkaar verbinden) of ringleiding (een soort versterker die achtergrondgeluid wegfiltert). Toch heb ik die programma’s als kind gekeken, door te letten op wat er in beeld gebeurt. Maar nu pas ontdek ik waarover deze kindertelevisie destijds ging en wat ik allemaal gemist heb. Ik denk weleens: hoe heb ik dit vroeger dan gekeken?’

Wat ervaar je als de content die je wilt kijken niet toegankelijk is?

‘Ik hoop dat YouTube aan de slag gaat met betere automatisch gegenereerde ondertiteling. Je moet de ondertiteling vaak zelf activeren, wat niet altijd lukt. Ook is het opgenomen geluid bij online video’s, zoals vlogs, vaak slecht van kwaliteit omdat er niet altijd een microfoon is gebruikt. Het achtergrondgeluid is tegelijkertijd vaak sterk aanwezig. Dus een functie om het geluid te versterken, zou enorm helpen. 

Het gebeurt weleens dat de automatische ondertiteling bij YouTube vermeldt dat er sprake is van ‘MUZIEK’ of ‘GELACH’, terwijl er bijvoorbeeld iemand met een hamer in de weer is. Omdat ik weet dat getik van een hamer anders klinkt én omdat ik kan zien dat er getimmerd wordt, kan ik dan voor mezelf bepalen wat er wél gaande is. Maar dit zou ik graag verbeterd zien, want je krijgt nu informatie voorgeschoteld die gewoonweg niet klopt.’  

Wat moet er gebeuren om videomakers en contentaanbieders bewust(er) te maken van de noodzaak van videotoegankelijkheid?

‘Het zou helemaal wenselijk zijn wanneer automatisch gegeneerde ondertiteling niet meer nodig zou zijn, omdat ook iedere online video als vanzelfsprekend ondertiteld wordt bij publicatie. Ik begrijp dat dit voor content creators een lastig punt is, omdat zij soms wellicht deadlines hebben en in rap tempo video’s willen uploaden. Maar toch zou ik makers willen overtuigen van de noodzaak van goede ondertiteling bij video’s. Bij Instagram zie ik dat videomakers hun content soms ondertitelen. Vaak is de snelheid van de video en daarmee de leessnelheid heel hoog, waardoor ik zo’n video soms een paar keer achter elkaar moet afspelen om alles te kunnen lezen. Maar ik vind het toch heel fijn, wanneer anderen het besef hebben van toegankelijkheid en moeite hebben gestoken in het toegankelijker maken van dat wat zij produceren.’